Pierwsze zebranie KNoL PAN w kadencji 2024-2027
7 marca 2023 r., w Warszawie odbyło się pierwsze zebranie KNoL PAN w kadencji 2024-2027. Przewodniczącym KNoL został wybrany prof. Paweł Próchniak, funkcję wiceprzewodniczących objęły prof. Danuta Ulicka oraz prof. Katarzyna Kuczyńska-Koschany.
Wybory do Komitetów Naukowych PAN
24 listopada zakończyły się wybory do Komitetów Naukowych PAN. Nowa kadencja komitetów rozpocznie się w 2024 r.
Z wynikami wyborów można zapoznać się pod linkiem:
29 września 2023 r. zmarł prof. Michał Głowiński
29 września 2023 roku zmarł prof. Michał Głowiński, wybitny historyk i teoretyk literatury, językoznawca. Był wybitnym humanistą, autorem fundamentalnych prac na temat narracji powieściowej, stylów odbioru literatury oraz języka totalitarnego. Był członkiem KNoL PAN, w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych przewodniczył Komisji Wydawniczej. Jeszcze kilka lat temu aktywnie uczestniczył w zebraniach i pracach Komitetu.
KAFKA PO CULTURAL TURN
Komitet Nauk o Literaturze PAN był współorganizatorem konferencji z okazji dziewięćdziesiątej dziewiątej rocznicy śmierci Franza Kafki. Konferencja pod tytułem "KAFKA PO CULTURAL TURN" odbyła się w dniach -
Szczegółowe informacje znajdują się pod adresem: https://unikonferencje.pl/konferencja/13785-kafka-po-cultural-turn
Światowy Kongres Polonistów
W dniach 12–14 lipca 2023 na Uniwersytecie jagiellońskim w Krakowie odbył się Światowy Kongres Polonistów współorganizowany przez Komisję Polonistyk Światowych KNoL PAN. Program Kongresu znajduje się pod adresem: https://skpkrakow.com/program/
Dr Wiera Meniok z Uniwersytetu Pedagogicznego w Drohobyczu – literaturoznawczyni i organizatorka wszystkich edycji Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu oraz cyklu Druga Jesień, a także kuratorka Muzeum Brunona Schulza mieszczącego się w dawnym gabinecie pisarza w drohobyckim gimnazjum – przesłała przetłumaczony przez nią wpis, który na swoim oficjalnym koncie na fb zamieścił Serhij Żadan (uk-ua.facebook.com/serhiy.zhadan), najwybitniejszy ukraiński poeta, przebywający od początku rosyjskiej napaści na Ukrainę w walczącym Charkowie, gdzie prowadzi – często z narażeniem życia – intensywne działania niosące pomoc mieszkańcom miasta i kieruje pracą licznej grupy wolontariuszy, wspierających obronę Charkowa i Ukrainy, a tym samym całej Europy:
Zazwyczaj bardzo ostrożnie proszę was o pomoc, ponieważ jestem pewien, że większość z tych, którzy czytają tę stronę, w taki czy inny sposób przekazuje środki na coś. I nawet nie większość – wszyscy. Albo prawie wszyscy.
Potrzeb jest naprawdę bardzo dużo i nie potrafię określić, co jest ważniejsze, co mniej ważne. Kupić powerbank dla żołnierza na linii frontu, czy butelkę mleka dla babci, którą ten żołnierz chroni? Sami ustalcie priorytety, ja tylko powiem, że pracuję z różnymi grupami wolontariuszy, a otrzymane od was środki (bezpośrednio z rąk do rąk, przez patreon czy na konta wolontariatu) wydaję na bardzo różne rzeczy. Wczoraj na przykład przekazałem 20 000 na samochód dla bojowników oraz 10 000 na żywność dla cywilów. Na jutro również mamy mnóstwo zamówień. Bardzo chcę, byście mnie usłyszeli. Większość tych zamówień i potrzeb pojawia się nie dlatego, że „państwo nic nie robi” – pojawiają się, bo państwo nigdy wcześniej nie stanęło przed takimi wyzwaniami i dlatego potrzebuje naszej pomocy. Jeśli państwo będzie uratowane – wszystko odzyskamy.
Krótko mówiąc, sami widzicie, czym się zajmujemy z moimi przyjaciółmi, komu pomagamy, kogo wspieramy, piszę [w postach na fb] o wszystkim, o czym można pisać. Jeśli macie możliwość i chcecie pomóc – pomagajcie. Jeśli macie inne pomysły, jak pomóc i wesprzeć – chwała Bogu.
Szczegółowego sprawozdania z fakturami nie będzie – wiele rzeczy kupujemy i znajdujemy, sprowadzamy i uzyskujemy bez faktur. Ale potem napiszę dla was powieść o wolontariuszach.
To mój nowo otwarty PayPal, tutaj można przesłać środki spoza Ukrainy:
Chciałbym jeszcze raz podkreślić: wszystkie środki otrzymane na te rachunki wykorzystuję na wolontariat – na wsparcie walczących o wolność Ukraińców.
Science for Ukraine
L’appel du Comité de la littérature de l'Académie des sciences polonaise - pdf
Warszawa, 1 marca 2022 r.
Stanowczo i jednogłośnie potępiamy rosyjską napaść zbrojną na Ukrainę. Dla agresywnych działań Kremla wobec narodu i państwa ukraińskiego nie ma usprawiedliwienia. W miarę swoich możliwości angażujemy się w doraźną pomoc Ukraińcom – zarówno w Polsce, jak i na Ukrainie. Widzimy jednak potrzebę podejmowania również działań długofalowych. Z niepokojem i troską myślimy bowiem o możliwych skutkach rosyjskiej napaści na Ukrainę dla funkcjonowania ukraińskich uczelni i dla badaczy – zwłaszcza dla humanistów.
W wojennym koszmarze wywołanym przez Kreml jesteśmy po stronie wolnej Ukrainy. Nadzieja podpowiada nam, że Ukraińcy w końcu odeprą agresję. Oby stało się to jak najszybciej. Gdy jednak trzeźwo spojrzeć na sytuację, trzeba – niestety – wziąć pod uwagę, że inwazja może skończyć się okupacją lub narzuceniem Ukrainie władzy kolaborującej z Kremlem. Jeśli tak się stanie, wówczas Rosja przystąpi nie tylko do eksploatacji ekonomicznej i surowcowej Ukrainy, ale też do intensywnej, agresywnie prowadzonej rusyfikacji, a działania rusyfikacyjne na pewno uderzą w uniwersytety, szczególnie w humanistykę. Ukraińscy humaniści, z którymi mamy kontakt, mocno podkreślają, że nie wyobrażają sobie pracy na uczelniach zmienionych w narzędzia rusyfikacji, zamierzają więc z takich uczelni odejść i następnie – jeśli będzie to możliwe – wyjechać do któregoś z wolnych krajów.
Uważamy więc, że ważne i bardzo potrzebne jest stworzenie w Polsce przestrzeni, w której naukowcy z Ukrainy mogliby tymczasowo kontynuować swoją pracę – badawczą i dydaktyczną. W naszym przekonaniu polskie uczelnie powinny w budowaniu tej przestrzeni pomóc.
Wierzymy, że Ukraina ostatecznie odeprze agresję Kremla. Gdyby jednak wojna miała trwać długo lub gdyby doszło do okupacji, powinni-śmy stworzyć możliwość funkcjonowania na polskich uczelniach tymczasowych przyczółków wolnych uczelni ukraińskich. Sale wykładowe, miejsca w akademikach, skromne zabezpieczenie socjalne, pojedyncze etaty – to nie jest dużo. Budżety uczelni i budżet Polski nie zawalą się od tego.
Jeśli dojdzie do rosyjskiej okupacji Ukrainy lub do jej wasalizacji wobec Rosji, w bardzo trudnej sytuacji znajdzie się ukraińska humanistyka. Jej szczególnie potrzebna będzie nasza pomoc. Uważamy, że wspólna inicjatywa kilku polskich uczelni (choćby tych, których rektorami i prorektorami są literaturoznawcy) może doprowadzić do stworzenia organizacyjnych podstaw dla prowadzonej na wychodźstwie działalności badawczej i dydaktycznej ukraińskich uczonych – zwłaszcza humanistów. Nie myślimy o włączeniu badaczy i studentów z Ukrainy w polski system akademicki. Te mechanizmy od pewnego czasu już działają i stosunkowo dobrze sprawdzają się – również teraz, w sytuacji kryzysowej.
W postulowanym przez nas przedsięwzięciu ważna jest autonomia, którą uczeni ukraińscy i ich studenci muszą zachować. Ważne jest też budowanie poczucia, że wspólnie staramy się stworzyć ukraińskim uczonym możliwość tymczasowego kontynuowania pracy badawczej i dydaktyki w kraju, w którym nie trwa wojna.
Realnie patrząc, mówimy o październiku – to zapewne wtedy najwcześniej te przyczółki ukraińskich uczelni w Polsce mogłyby zacząć funkcjonować. Wstępne rozeznawanie możliwości i ewentualne przygotowania trzeba jednak zacząć już teraz. I trzeba dać jasny sygnał, że w razie przedłużania się wojny lub okupacji badacze ukraińscy i ich studenci nie zostaną sami.
Dzisiaj w sposób szczególny powinniśmy dać Ukraińcom poczucie, że są częścią Europy i wolnego świata. Badania literackie i kulturowe wraz z ich społecznym oddziaływaniem są w tej materii optymalnym narzędziem – również dlatego, że humanistyka, którą uprawiamy, jest nie tylko skuteczna, ale też wymaga relatywnie niedużych nakładów finansowych. Potrzebujemy biblioteki, sali wykładowej i kartki papieru, ewentualnie komputera z dostępem do sieci – to wszystko w Polsce wciąż mamy i możemy się tym bez trudu podzielić.
Wolna Ukraina to także nasza sprawa, dlatego wszyscy staramy się Ukraińcom pomagać. I również jako ludzie nauki powinniśmy wziąć odpowiedzialność za udzielenie realnej pomocy środowisku akademickiemu Ukrainy. Ma to wymiar ludzki i etyczny, ale też – geopolityczny. Utrzymanie Ukrainy w orbicie kultury europejskiej jest kwestią naszego bezpieczeństwa w Polsce i w Europie, bo przedłużająca się wojna na Ukrainie lub okupacja Ukrainy to wcale nie są najczarniejsze z możliwych scenariuszy.
Wiemy, że inicjatywy pomocy ukraińskim badaczom i studentom są już podejmowane i realizowane na wielu uczelniach w Polsce. Konieczność niesienia tej pomocy jest dla większości z nas oczywista. Dlatego apelujemy o wspólne i skoordynowane tworzenie w Polsce przestrzeni dla funkcjonowania ukraińskiej nauki i akademickiej dydaktyki – zwłaszcza w zakresie humanistyki. Zdajemy sobie sprawę, że będzie to trudne, ale uważamy, że zbudowanie międzyuczelnianej sieci dającej oparcie ukraińskim badaczom i studentom jest w naszym zasięgu. I powinniśmy przynajmniej spróbować.
Komitet Nauk o Literaturze PAN powołał zespół, który zajmuje się rozpoznaniem możliwości – organizacyjnych, prawnych, finansowych – wdrożenia idei ukraińskiej wszechnicy na wychodźstwie, której oparciem byłaby sieć polskich uczelni. Będziemy wdzięczni za wszelka pomoc. Kontakt:
Podjęliśmy też uchwałę o wysunięciu kandydatury Serhija Żadaa do literackiej Nagrody Nobla. Żadan – jeden z najwybitniejszych poetów Ukrainy i znakomity prozaik, tłumaczony i nagradzany na świecie – jest w naszej opinii pisarzem noblowskiej miary. Jego głos jako poety pozostaje od lat szczególnie ważny dla Ukraińców. Wolna Ukraina w znacznej mierze mówi i myśli słowami Żadana, uważnie ich słucha. Dzisiaj poeta jest w swoim Charkowie. I walczy.
W imieniu Komitetu Nauk o Literaturze PAN –
prof. dr hab. Anna Łebkowska, prof. dr hab. Paweł Próchniak
Stanowisko nr 02/2022 KNoL PAN z dnia 28.02.2022 r.
w sprawie potępienia agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę
Uchwała nr 2/2022 Komitetu Nauk o Literaturze PAN z dnia 28 lutego 2022
Komitet Nauk o Literaturze PAN wyrażając sprzeciw wobec brutalnego ataku Federacji Rosyjskiej na Ukrainę oraz solidaryzując się z narodem ukraińskim, w pełni popiera "Oświadczenie środowiska akademickiego w związku z agresją Rosji na Ukrainę" z dnia 24 lutego 2022 r.
Przewodnicząca Komitetu Nauk o Literaturze PAN
prof. dr hab. Anna Łebkowska
V Kongres Dydaktyki Polonistycznej
Kongres odbędzie się w Gdańsku w dniach 19-22 października 2022 pod hasłem Kultura Solidarności w przestrzeni edukacyjnej.
Więcej informacji: kongresdydaktyki2022.ug.edu.pl
Polonistyka „tu i teraz”. Krajobraz po zmianie
Zjazd Polonistów, Warszawa 23-25 marca 2022
Komitet Nauk o Literaturze PAN był współorganizatorem Zjazd. Program oraz informacje organizacyjne znajdują się pod adresem:
zjazdpolonistow2022.polon.uw.edu.pl