ewaluacja / monografie, edycje, przekłady, krytyka

postulaty KNoL PAN

Ewaluacja dorobku naukowego poszczególnych badaczy i powiązana z nią parametryzacja jednostek naukowych to obecnie jeden z newralgicznych mechanizmów organizacji nauki w Polsce. W niektórych swoich aspektach mechanizm ten wymaga istotnych korekt, a szczególnie palące są trzy kwestie związane z uprawianiem badań humanistycznych:

1. konieczność znaczącego dowartościowania ewaluacyjnego monografii (autorskich i  wieloautorskich), które w humanistyce – a zwłaszcza w literaturoznawstwie i polonistyce – pozostają nie tylko podstawową i niedającą się niczym zastąpić formą prezentowania efektów badań, ale są też szczególnie ważnym narzędziem poznania i głównym kanałem komunikacji naukowej, powinny więc być odpowiednio docenione ewaluacyjnie;

2. potrzeba ewaluacyjnego dowartościowania prac słownikowych i edycyjnych, w tym zwłaszcza edycji źródeł, które mają fundamentalne znaczenie nie tylko dla badań literackich, ale też – co ma istotny wymiar kulturowy i społeczny – dla zachowania ciągłości kultury literackiej oraz dla trwałości jej dotychczasowych dokonań;

3. potrzeba parametryzacyjnego dowartościowania tych efektów literaturo­znawczego namysłu, które – jak eseistyka czy krytyka literacka – najczęściej nie mie­sz­czą się w tradycyjnie zakreślonych ramach dyskursu naukowego i w związku z tym – mimo że wymagają najwyższych kompetencji – rzadko ukazują się w wysoko punktowanych czasopismach, choć w wielu wypadkach posiadają znaczną (niekiedy wręcz przełomową) wartość poznawczą i jednocześnie – docierając również do odbiorców spoza kręgu akademickiego – spełniają wyjątkowo dziś istotne powinności wynikające z poważnego traktowania społecznej odpowiedzialności humanistyki (od jej wymiarów edukacyjnych i kulturotwórczych po te aktywności, które biorą się z charakterystycznego dla badań humanistycznych krytycznego namysłu nad rzeczywistością); to samo dotyczy tłumaczeń dzieł literackich (wraz z opracowaniem) i przekładów dzieł z zakresu humanistyki, które również wymagają mocnego dowartościowania ewaluacyjnego.

propozycje

ad 1

Konstrukcja wielu baz bibliometrycznych (uwarunkowana przyjętymi przy ich tworzeniu założeniami) sprawia, że brakuje w nich odpowiedniej reprezentacji monogra­fii, a zgodnie z dostępnymi badaniami cytowania monografii i rozdziałów stanowią w pra­cach naukowych znaczącą część (według niektórych źródeł nawet do 70%). Propo­nujemy zatem dla ewaluacji dyscyplin naukowych przeprowadzanej za lata 2022-2025:

• umożliwienie zgłoszenia w dyscyplinach nauk humanistycznych dodatkowego slotu publikacyjnego przypadającego na monografię naukową lub redakcję monografii naukowej z I poziomu wykazu wydawnictw publikujących recenzowane monografie naukowe;

• rozważenie zniesienia podziału w wykazie wydawnictw na dwa poziomy, natomiast w wypadku utrzymania takiego podziału zgłaszamy potrzebę przyjęcia obiektywnego kryterium dla wskazania polskich wydawnictw w wykazie na poziomie II oraz postulujemy zwiększenie liczby punktów za monografię z I poziomu do 300, z II poziomu do 400 oraz w konsekwencji zwiększenie liczby punktów za rozdziały w tych monografiach oraz ich redakcje.

ad 2

Proponujemy dla ewaluacji dyscyplin naukowych przeprowadzanej za lata 2022-2025:

• umożliwienie zgłoszenia edycji naukowych dzieł (w tym opracowań krytycznych dzieł literackich tłumaczonych z języków obcych) z pełną punktacją przysługującą monografii zgodnie z ostatnim wykazem wydawnictw publikujących recenzowane monografie naukowe;

• doprecyzowanie definicji recenzji naukowej oraz zastosowanie dla recenzji naukowych pełnej punktacji wynikającej z aktualnego wykazu czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych.

ad 3

Proponujemy na potrzeby kolejnych ewaluacji:

• zdefiniowanie warunków włączenia takich efektów namysłu literaturoznawczego jak eseistyka i krytyka literacka oraz przekłady dzieł literackich (wraz z opracowaniem) i tłumaczenia dzieł z zakresu humanistyki do procesu przekazywania informacji o dorobku do systemów ministerialnych i określenie ich punktacji;

• uznanie, w dziedzinie nauk humanistycznych, istotnego znaczenia publikacji o charakterze krytycznoliterackim oraz materiałów dydaktycznych do nauki języka i literatury polskiej dla kreowania wpływu na społeczeństwo i uwzględnienie możliwo­ści wskazywania ich w kryterium III parametryzacji jako dowodów wpływu społecznego.

do pobrania